Važa-Pšavela, «Il lamento della spada» (1890)

[Una vecchia traduzione ritrovata. La spada che parla è un gorda, una sorta di pugnale allungato dalla lama leggermente ricurva. Šamkor è l’odierna Şəmkir (Azerbaigian), nel 1195 teatro di una celebre battaglia tra l’esercito georgiano e le forze dell’atabeg azero, risoltasi in schiacciante vittoria per la regina Tamara. F.P.]

Važa-Pšavela
Il lamento della spada (1890)

 

«Sei rosa dalla ruggine, o sciabola,
Il fodero ti si è ammuffito.
Che fine ha fatto – dimmi – il padrone,
Che renderebbe splendore al tuo acciaio?»
«Che fine ha fatto, fratello, il padrone?
L’ho abbandonato sul campo di Šamkor,
Trafitto dalle lame di quaranta nemici,
morto, il sangue scorreva a fiumi.
Lui amava guerreggiare tra i primi,
Lo scudo saldamente in pugno,
E non ambiva a cadere in battaglia
Purché fosse salvo l’onore dei suoi,
Della corona regale di Tamara
E del nome del regno di Georgia.
Ora guarda in che stato ridotta… Appesa,
Inutile, in casa di vigliacchi;
Chi ha più tempo da pensare a me
In un paese ridotto a bottega?
Mi porteranno al monte dei pegni…
E per le mani di funzionari
Mi si vedrà in giro accompagnata
Al bilancino e al regolo calcolatore.
Da settecento anni più nessuno
Mi ha ingrassata con la coda di pecora,
Nessun georgiano ha affilato il mio taglio
Canticchiando sommessamente.
Non odo più quella voce che diceva:
“Fendi, aprimi un varco tra le schiere!
Se non mi aiuti a procacciare la gloria
Con quale coraggio tornerò a casa?”»

Traduzione di Francesco Peri
© Francesco Peri 2017

ვაჟა-ფშაველა
ჩივილი ხმლისა (1890)

– დაჰჟანგებულხარ, გორდაო,
დაგობებია ქარქაში.
სადა გყავს შენი პატრონი,
დაგაწყებინოს კაშკაში?
– სადღა მყავს, ძმაო, პატრონი:
შამქორს გავწირე მკვდარია,
ორმოცგან სჭირდა ნახმლევი,
სდიოდა სისხლის ღვარია.
ომში წინ წასვლა უყვარდა,
ხელთ დაბღუჯვილი ფარია;
არას დასდევდა სიკვდილსა,
ოღომც არ შარცხვეს ჯარია,
მეფის თამარის გვირგვინი,
ქართველთ სამეფო გვარია.
ეხლა უშნოდ ვარ… დამკიდეს
ლაჩართ კედელზე უქმადა;
ვისღა სცალია ჩემთვისა,
ქვეყანა იქცა დუქნადა.
გადამაგდებენ გირაოდ…
და გზირ-ნაცვლების ხელითა
ქვეყანა მხედავს მდებარეს
«არშინის», «ჩოთქის» გვერდითა.
შვიდასი წელი გამიხდა,
არ გავპოხილვარ დუმითა,
არ ვულესივარ ქართველსა
დაღიღინებით ჩუმითა.
მისი ხმა აღარ მსმენია:
«გასჭერ, გამიშვი წინაო,
თუ სახელს არ მაშოვნინებ,
როგორ დავბრუნდე შინაო!»

Važa-Pšavela, «L’aquila» (1887)

[I was going to publish this impromptu rendition of Važa-Pšavela’s most iconic poem to celebrate the poet’s 155th birthday, when it became abundantly clear that July 14th, 2016 would never go down in our memories as a festive day, and that these verses, once about Georgia’s struggle for independence, were suddenly all about my adoptive country, France – the Translator (July 15th, 2016)]

 

Važa-Pšavela
L’aquila (1887)

Ho visto un’aquila ferita
Battagliare contro corvi e cornacchie
Tentava di rialzarsi, l’infelice,
Ma era stremata, non riusciva a sollevarsi,
Trascinava un’ala a terra,
Il petto inzaccherato di sangue.
L’avrete certo ghermita a tradimento,
Mali corvacci, che l’inferno vi inghiotta,
O sarebbero le vostre queste piume
Che vedo sparpagliate per gli alpeggi!

 

არწივი (1887)

არწივი ვნახე დაჭრილი,
ყვავ-ყორნებს ეომებოდა,
ეწადა ბეჩავს ადგომა,
მაგრამ ვეღარა დგებოდა,
ცალს მხარს მიწაზე მიითრევს,
გულისპირს სისხლი სცხებოდა.
ვაჰ, დედას თქვენსა, ყოვებო,
ცუდ დროს ჩაგიგდავთ ხელადა,
თორო ვნახავდი თქვენს ბუმბულს
გაშლილს, გაფანტულს ველადა!

Važa-Pšavela e Aleksandre Q’azbegi

Traduzione dal georgiano di Francesco Peri
© Francesco Peri 2016